نقش تغذیه در پیشگیری از چاقی ناشی از کم کاری تیروئید
در مشاهدات اخیر که طی دو ماه گذشته به علت ارائه برخی خدمات مشاورهای به گروههای خاص بالای ۴۰ سال داشتم
شاهد افرادی بودم که چند سال از آخرین بررسی شرایط فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در بدنشان گذشته و بیخبر از میزان فاکتورهای خونی (چربی ، تیروئید و کبد ) هستند.
به همین علت فاکتور مهمی که عملکرد بسیار اثرگذاری در افزایش وزن دارد رو برای آشنایی بیشتر ارائه کردم.
عملکرد طبیعی غده تیروئید به عوامل متعددی از قبیل عملکرد صحیح هیپوتالاموس، غده هیپوفیز، دریافت کافی ید و تبدیل هورمون تیروکسین به تری یدوتیرونین بستگی دارد و ترشح منظم آن در تمام ساختار بدن تأثیر میگذارد.
هنگامیکه عملکرد غده تیروئید تحت تأثیر هر یک از عوامل دچار اختلال شود فرد به پرکاری یا کمکاری تیروئید مبتلا میشود.
اگر یکی از اعضای خانواده فرد به ناراحتی تیروئید مبتلا باشد چنانچه خود فرد علائم کمکاری تیروئید مانند خشکی پوست، پف صورت مخصوصاً صبحها، تنگی نفس، یبوست، اختلال عادت ماهانه، گرفتگی و ضعف عضلانی داشته باشد لازم است برای تشخیص عملکرد تیروئید خود حتماً آزمایش لازم را انجام دهد و کارکرد آن بررسی شود.
پرکاری و کمکاری تیروئید معمولاً در زنان خصوصاً۲۰ تا ۴۰ سال شایعتر است.
کمکاری تیروئید براثر کاهش ترشح هورمون تیروئیدی تنظیم متابولیسم ایجاد میشود که علائم آن بهشدت کمکاری تیروئید بستگی دارد، برای مثال اگر کمکاری خفیف باشد میتواند علائمی مانند خستگی، پف آلودگی، ناتوانی در کاهش وزن و … را به همراه داشته باشد.
اما اگر کمکاری شدید باشد منجر به بروز علائمی مانند خستگی، عدم توانایی در کاهش وزن، تورم پاها، کاهش ضربان قلب، خوابآلودگی، اختلال حواس، کاهش حافظه، پف آلوده شدن صورت، افتادگی پلکها، افزایش وزن بدون مصرف غذا، یبوست، گرفتگی عضلانی و غیره میشود.
بارها و بارها به مراجعین گفتهشده و تکرار میکنم ، بیماران مبتلابه کمکاری تیروئید بهراحتی وزن میگیرند و بهسختی وزن کم میکنند که این به دلیل اختلالات هورمونی ناشی از این بیماری است و برای درمان آن باید زیر نظر پزشک متخصص دارو مصرف کرد و رژیم غذایی در درمان، کنترل و بهبود بیماری بیتأثیر است .
اما رژیم غذایی بیماران کمکاری تیروئید میبایست کنترلشده و مداوم باشد و ممکن است نیاز باشد تا برای کنترل وزن تغییراتی درروش غذا خوردنتان ایجاد کنید.
برای مثال گرسنگی خود را با خوردن خوراکیهای پر کالری و حجیم مثل فست فودها شیرینی جات و نوشیدنی های قندی و گازدار جبران نکنید و برای رفع گرسنگی بهجای شیرینیها، از میوهها و سبزیجات مفید مصرف نمایید.
بهطورکلی رژیم غذایی خاصی برای بیماری کمکاری تیروئید وجود ندارد و علیرغم ادعاهای فراوانی که در مورد رژیم غذایی بیماری کمکاری تیروئید وجود دارد، هیچ شاهد عینی معتبری مبنی بر اینکه مصرف و یا پرهیز از غذاهای خاصی حقیقتاً عملکرد تیروئید را بهبود خواهد داد، وجود ندارد.
اگر به بیماری کمکاری تیروئید مبتلا هستید میبایست داروهای هورمونی جایگزین را مطابق تجویز پزشک معالجتان مصرف نمایید. (که این داروها عمدتاً با معده خالی مصرف می شوند).
یکی از اشتباهاتی که در این زمینه رخ میدهد، این است که به بیمارانی که مشکل تیروئید دارند توصیه میشود که اصلاً ماهی مصرف نکنند یا برای مثال کلم و کاهو نخورند چون این مواد دارای ید هستند.
خب مجدداً باید به این نکته اشارهکنم که اصولاً در بیماری کمکاری و پرکاری تیروئید رژیم غذایی خاصی وجود ندارد.
مطالعات علمی متعدد نشان میدهد که مصرف خوراکیهایی مانند کلم و نظیر آن در صورتی میتواند برای تیروئید مشکلساز شود که به میزان چند کیلوگرم در روز استفاده شود و ازآنجاییکه هیچ انسان عاقلی این مقدار کلم را در روز نمیخورد بنابراین عموماً مصرف مواد خوراکی مانند کلم، انواع سبزیها و ماهی نه باعث کمکاری تیروئید میشود و نه در پرکاری این غده ممنوعیتی دارد.
بنابراین هیچ اثبات علمی در مورد بعضی از رژیمهای شایعی در میان مردم درباره غده تیروئید وجود ندارد. همانطور که گفتیم هیچ رژیم غذایی برای بیماریهای تیروئید وجود ندارد مگر اینکه فرد به سرطان تیروئید دچار شود که بحث آن کاملاً متفاوت است.
اما در این میان باید از یک الگوی غذایی سالم و کنترل شده و در فواصل متعدد زیر نظر کارشناسان تغذیه رژیم غذایی بگیرن و از یک پروتکل تمرینی با هدف افزایش و کنترل حجم عضلانی تا نقطه افزایش متابولیسم و کاهش حجم چربی ذخیره ای بهره ببرند.
نقش تغذیه در پیشگیری از چاقی ناشی از کم کاری تیروئید
شاد و تندرست باشید
حیدری